منو

درسنامه چگونه می توانیم سالم زندگی کنیم بخش 6 مزاج غذاها

از نادرگوهر مطهر on آذر 24, 2019 در طب سنتی /

0 امتیاز 310 نظرات 0 پسندها 0 نظرات

به نام خدا

جدول شماره 4: رژیم غذایی بر اساس مزاجها

	اخلاط	پرهیزات (حداقل مصرف)	موارد مصرفی (افزایش مصرف)
1	دَم گرم و تر	گوشت، زنجبیل، دارچین، بادام، ادویه‌جات تند، فلفل، عسل، زیتون، مربا، خربزه، شیرینجات، حلوا، دل و جگر و قلوه، انگور، کشمش، ارده، شیره خرما، مالت	آلوچه، آبلیمو، آبغوره، هندوانه، دوغ، ماست، مرکبات، خیار، کاهو، کیوی، آب خنک، آب انار، آش تمر، به، آب آلو، هندوانه، گوشت گاو، کشک، سماق، زغال اخته
2	بلغم سرد و تر	شیر، ماست، دوغ، پنیر، خامه، کره، کاهو، خیار، کیوی، گیلاس، آلبالو، سیب ترش، گلابی، کرفس، قارچ، کدو، نارنگی، طالبی، هندوانه، سس مایونز، گوجه، آبلیمو، ماهی، گوشت مرغ، آلو	زیتون، روغن زیتون، گوشت گوسفند، حلوا، انجیر، آویشن، شاهدانه، پونه، شوید، سنگدان مرغ، خرما، زیره، هل، نعنا، ترب، فلفل، سیر، زنجبیل، دارچین، آش فلفل، موز، نمک، کشمش، گردو، بَزَرک، نبات، ارده و شیره خرما، حلوا، پسته، فندق، آفتابگردان، مرزه، تره، پیاز، ترخون
3	سودا سرد و خشک	نمک، گوشت نمک سودشده، ترشیجات، شوریجات، بادنجان، آبلیمو، پرتقال، انارترش، کیوی، آلوچه، آلبالو، سیب ترش، تمرهندی، کشک، عدس، قهوه، نسکافه،گوشت گاو، دوغ ترش، نوشابه، قره قوت، سماق، تمرهندی، سوسیس، کالباس، گوشت اردک، چای پر رنگ، غذای بیات	کاهو با سکنجبین، هندوانه با عسل، زیتون، شیر و عسل، خرما، سوپ جو، گوشت‌های شکاری، انگور، کشمش، انجیر، گردو، بادام، شیرگوسفند، ارده و شیره خرما، حلوا، مالت، شکر سرخ، سیب شیرین، فندق
4	صفرا گرم و خشک	اکثر ادویه جات گرم، شوریجات، شیرینیجات، فلفل، پیاز، سیر، دارچین، زنجبیل، زیره، ترب، تربچه، خربزه، سرخ کردنی‌ها، عسل، موز، تره	آب زرشک، آب انار، لیمو عمانی، آش، عدس، گشنیز، گل سرخ پاک کرده، آب عسل با لیمو ترش، آب پرتقال، شکر سرخ، آش جو، کاهو، هندوانه، دوغ با گل سرخ، کرفس، قارچ، کدو، خیار، گوجه فرنگی، ماست، دوغ، هویچ، آلو بخارا، ماهی، شفتالو، هلو، شیربرنج
5	معتدل	سوسیس وکالباس، نوشابه، ادویه‌جات تند، آب سخت، مشروبات الکلی، نمک زیاد، گوشت گاو، نان بربری، پنیر تازه، سس مایونز، سرخ کردنی‌ها، آب میان غذا، چربی جامد وحیوانی، غذاهای نمک سود شده، جگرمرغ	گوشت گوسفند، نان سنگگ، پاچه گوسفند، شیرگاو، روغن زیتون، میوه‌ها و سبزی‌های بومی و فصلی، مصرف مواد غذایی با کمترین فرآوری غیر ضروری در حد اعتدال و با مصلح، اولویت مصرف با مواد غذایی بومی و فصلی است

جدول شماره (5): غذاها و مُصلحات

غذاها با مزاج گرم و خشک مخصوص رژیم غذائی بلغمی ها

دسته غذائی	نوع غذا	مُصلح
لبنیات	پنیر کهنه	مغز گردو، آویشن، عسل، نعناع خشک، سبزی های معطر
ریشه ها	پیاز	شستن آن با آب و نمک، سرکه، آب انار، کاسنی
	چغندر	خردل، آبغوره، پختن با عدس، شربت بالنگ، سرکه
	سیر	پختن در آب و نمک، روغن بادام، کره، گشنیز، سکنجبین، انار ترش
	کلم قمری	آویشن، پونه، انیسون، دارچین
	موسیر	پختن آن در آب و نمک، روغن بادام، کره، سکنجبین
توت ها و بذرهای ملین	تخم ریحان	مرزنجوش
توت ها و بذرهای ملین	فرنجمشک	بنفشه، سکنجبین
صیفی ها	بادمجان	پختن با گوشت بره، روغن گاوی تازه، سرکه، زیره، گلپر، انار و دانه انار
صیفی ها	فلفل سبز	صمغ عربی، صندل، گلاب
سبزی ها	برگ چغندر	خردل، آبغوره، پختن با عدس، شربت بالنگ
	پونه	آرد بلوط، رب مورد، سرکه
	پیازچه	شستن آن با آب و نمک، سرکه، آب انار، کاسنی
	ترخون	عسل، کرفس
سبزی ها	تره	گشنیز، کاسنی تازه
	تره تیزک(شاهی)	کاسنی، خرفه، سرکه
	جعفری	سویق،بادرنجبویه، ترشی های طبیعی، کاسنی
	رازیانه	صندل، سکنجبین
	ریحان	نیلوفر
	سی سنبر (سرسم)	کتیرا
	شاهتره	کاسنی، هلیله زرد
	شبدر	کاسنی
	شنبلیله	سکنجبین، انیسون، کاسنی، برگ اسفناج، برگ خرفه
	شوید (شبت)	آبلیمو، آبغوره، ترشی های طبیعی، سکنجبین ساده
	کرفس	انیسون
	اقسام کلم بستانی	سکنجبین، پختن با گوشت حیوان، روغن بادام، خردل
	کنگر آبی	عناب
	کنگر فرنگی	ادویه گرم، سرکه، روغن زیتون
	کنگر وحشی	سرکه، ترشی
	گزنه	آب میوه های سرد، زعفران
سبزی ها	مارچوبه	عسل، سرکه، سکنجبین
	مرزه	سرکه
	نعناع	کرفس
	والک	گشنیز، کاسنی تازه
حبوبات	جوی دوسر (چاودار)	کتیرا
	لپه	کتیرا
	نخود	خشخاش، زیره، شوید، سکنجبین ساده، گلنگبین
میوه ها	انبه	زنجبیل، نمک، مویز، شربت زرشک، روغن زیتون
	به	عسل، انیسون، مربا نمودن آن با عسل
	زیتون	مغز گردو، مغز بادام، سرکه، عسل، شیرینی های طبیعی
	نارگیل	عسل، میوه های ترش، لیمو، هندوانه
گوشت ها	آهو	سماق، گشنیز، مرزه، پختن با روغن بادام یا کنجد، سکنجبین
	اردک	پختن با سرکه، کرفس، پونه، نخود، شوید، تره، دارچین، سکنجبین
	بلدرچین	روغن کنجد، روغن بادام، آب انار، روغن زیتون
	گاو	دارچین، فلفل، زنجبیل، پیاز، سکنجبین، گلپر، سیر، تره تیزک، زیره
گوشت ها	گوزن	سرکه، آبغوره، روغن های گیاهی
	دل	آویشن، زیره، فلفل، گلپر، خواباندن در روغن کنجد و بعد کباب کردن
	شتر	جوشاندن با روغن زیتون، پختن با نمک و شوید، فلفل، سرکه، زیره
	شتر مرغ	سرکه، روغن
	قرقاول	سکنجبین
	گنجشک	آب انار، آبغوره، سکنجبین ترش، دارچین، هل
	کبوتر	پختن با آبغوره و سرکه، کاسنی، کرفس، سماق، شوید، تره، نخود
	کبک	ترشی های طبیعی، سکنجبین
	خروس	سرکه، آبغوره، روغن های گیاهی، ادویه گرم، سکنجبین
	تخم ماهی	زنجبیل، سکنجبین
	کباب	سماق، گشنیز، فلفل، سکنجبین، اطریفل
ادویه ها	آویشن	سرکه انگور
	افتیمون	زعفران، کتیرا، روغن بادام، صمغ عربی
	انیسون	رازیانه، سکنجبین
	اسپند	میوه های ترش، سکنجبین
	اسطوخدوس	سکنجبین
ادویه ها	بادرنجبویه	صمغ عربی، کندر
	برگ بو	کتیرا
	پونه	کتیرا
	تخم کافشه	انیسون، شیرینی های طبیعی
	چای سبز و سیاه	شیر بز، بادیان خطایی، مشک، دارچین، زنجبیل
	خردل	روغن بادام، کاسنی، سرکه
	دارچین	کتیرا، مصطکی
	رازیانه	صندل، سکنجبین
	رزماری	سکنجبین
	زرد چوبه	آب لیمو، آب بالنگ
	زعفران	انیسون، سکنجبین
	زنجبیل	عسل، روغن بادام
	زنیان	گشنیز، باقلا
	زیره	عسل، کتیرا
	سیاه دانه	در سرکه خیساندن، کتیرا
	فلفل	روغن گیاهی سرد، عسل
ادویه ها	کاکائو	زعفران، روغن پسته، گلاب
	گلپر	خیساندن در سرکه، بوئیدن کافور و یا گلاب، رازیانه، تخم خیارین
	میخک	صمغ عربی
	نمک	روغن بادام، آویشن، گوشت حیوان جوان فربه
	وانیل	زعفران، روغن پسته، گلاب
	هل	کتیرا
مغز های گیاهی	اقسام بزرک	گشنیز، سکنجبین، عسل
	بادام هندی	مصطکی، عسل، ربوب ترش،
	بادام درختی تلخ	عسل، خشخاش، بادام شیرین
	بادام کوهی	مصطکی، عسل
	بنه(پسته کوهی)	گلاب، رب ریواس، سکنجبین، ربوب ترش
	پسته	زردآلو، انار ترش، سرکه، سکنجبین، آلو
	تخم آفتابگردان	آبغوره، آب انار، سرکه
	چلغوزه	خشخاش، عسل, سکنجبین، میوه های ترش
	فندق	آب عسل، شکر سرخ، شربت به، سکنجبین
	گردو	انار ترش، سکنجبین، خشخاش، ترشی های طبیعی
غذاهای فراوری شده	روغن زیتون	مغزگردو، مغز بادام، سرکه، عسل، شیرینی های طبیعی
	شکر سرخ یا سفید	کاهو، به، بادام، شیر تازه دوشیده شده، ترشی های طبیعی
	شیره خرما	سرکه، بادام درختی، سکنجبین، ترشی های طبیعی
	عسل	آب انار ترش، آب لیمو، آب بالنگ، سرکه، گشنیز

غذاها با مزاج گرم و تر مخصوص رژیم غذائی سوداوی ها

دسته غذائی	نوع غذا	مُصلح
لبنیات	شیر گوسفند تازه	عسل، گلاب
	کره	عسل، شکر سرخ، ادویه قابضه
	ماست چکیده	مغزگردو، آویشن، عسل، نعناع خشک، سبزی های معطر
انواع ریشه ها	انواع ترب	نمک، عسل، زیره خیسانده شده در سرکه
	زردک	انیسون، ادویه گرم
	سیب زمینی ترشی	دارچین، عسل، سکنجبین، سرکه و خردل، میخک
	شلغم	فلفل، زیره، گلنگبین، سکنجبین، شکر سرخ، خردل، سرکه
	هویج	انیسون، ادویه گرم
توت و بذرهای ملین	اقسام توت	سکنجبین ترش، گوارش کمونی ( زیره ای)
توت و بذرهای ملین	خاکشیر	کتیرا، عسل
صیفی ها	خربزه، طالبی، گرمک	آب انار ترش، سرکه
صیفی ها	خیار چنبر	مصطکی، انیسون
انواع سبزی ها	تربچه	نمک، عسل، زیره خیسانده شده در سرکه
حبوبات	گندم	سرکه کهنه، شیرینی های طبیعی
حبوبات	اقسام لوبیا	دارچین، زنجبیل، خردل، زیره، نمک، روغنزیتون، آویشن، فلفل، پختن با گوشت حیوان جوان
میوه ها	انجیر تازه	سکنجبین، شربت ریواس، شربت بالنگ
	انجیر خشک	گردو، آویشن، انیسون، بادام
	انگور	تخم کرفس، غذاهای ترش، سکنجبین
	خرما	آب انار، بادام، سکنجبین، خشخاش، گلاب، سرکه، کاهو
	زرد آلو رسیده	عسل، انیسون، زنیان، مصطکی، زیره، روغن زیتون
	سیب	دارچین، گلنگبین، غذاهای لطیف
	قیسی	عسل، انیسون، زنیان، مصطکی، زیره
	گلابی شیرین	عسل، دارچین، هل، رازیانه، مبای زنجبیل، کندر، زیره
	گیلاس	مسهل هل و ملین ها
	موز	نمک، مربای زنجبیل، عسل، سکنجبین بزوری معتدل
	مویز	سکنجبین، خَشخاش، عناب، آب میوه های ترش
گوشت ها	بو قلمون	گشنیز، سماق
	گوساله	گشنیز، سماق، مرزه
	گوسفند	گشنیز، سماق، مرزه
	پاچه	گلپر، سرکه، مرزه، زنجبیل، دارچین
	جگر سفید	شاه زیره، خیساندن در سرکه و سپس کباب نمودن، دارچین
	جگر سیاه	ادویه گرم، نمک،دارچین،گشنیز، شاه زیره، سرکه،کباب نمودن
	زبان	طبخ با سرکه و یاگشنیز خشک،زیره، خولنجان، مرزه
	مغز	نمک، آویشن، دارچین، زیره، ترشی های طبیعی
	غاز	آب انار، زیره، دارچین، فلفل، زنجبیل
	سار	آب انار، آبغوره، سکنجبین ترش مزه، دارچین، هل
	مرغ محلی	ادویه گرم، سکنجبین
	میگو	سرکه، شربت انار، شاه زیره، نعناع
ادویه ها	گل گاوزبان	صندل سفید
مغزهای گیاهی	بادام درختی شیرین	مصطکی، عسل، ربوب ترش
	تخم خربزه	بنفشه، عسل
	تخم طالبی	بنفشه، عسل
	کنجد	عسل
	بادام زمینی	مصطکی، عسل
غذا های فراوری شده	ارده	سرکه، عسل
	روغن بادام تلخ	عسل
	روغن کنجد	عسل
	شیره انگور	تخم ریحان، خشخاش

غذاهائی با مزاج سرد و تر مخصوص رژیم غذائی صفراوی ها

دسته غذائی	نوع غذا	مُصلح
لبنیات	پنیر تازه	مغز کردو، آویشن، عسل، نعناع خشک، سبزی های معطر
	خامه	عسل
	دوغ و ماست	زنیان، نعناع، آویشن، سیر، کاکوتی، زیتون، سیاه دانه، پونه
	سر شیر	عسل
	شیر پاستوریزه	عسل، گلاب
ریشه ها	سیب زمینی	دارچین، زنجبیل، آویشن شیرازی
توت ها و بذر های ملین	اسفرزه	عسل، سکنجبین عنصلی
توت ها و بذر های ملین	توت فرنگی	عسل
صیفی ها	خیار بوته ای	نمک، رازیانه، زنیان، مویز، عسل، زیره، پوست کندن
	اقسام کدو	آب عسل، میخک، زیره، نعناع، نمک، روغن زیتون، فلفل، خردل، آبغوره
	گوجه فرنگی	روغن زیتون
	هندوانه	پوست هندوانه، عسل، گلنگبین
سبزی ها	اسفناج	پختن با روغن بادام، روغن گاوی تازه، دارچین، فلفل
	بامیه	ادویه های گرم
	خُرفه	کرفس، نعناع، مصطکی
	قارچ خوراکی	خردل، پختن با نمک و شوید، روغن کنجد و زیتون، پونه، آویشن، فلفل، زنجبیل، زیره
	کاسنی	شکر سرخ، شربیت بنفشه، سکنجبین، دارچین، هل
	کاهو	نعناع، کرفس، زیره، مصطکی، سکنجبین، هلیله
	لوبیا سبز	دارچین، زنجبیل، خردل، زیره، نمک، روغن زیتون، آویشن، فلفل، طبخ با گوشت حیوان جوان
حبوبات	باقلا تازه	عسل، پوست کندن، جوشاندن در آب و ریختن آب آن پس از پختن، روغن بادام، پونه، مرزه، فلفل، دارچین، آویشن، زیره، گلپر
حبوبات	نخود سبز	آویشن، دارپین، زنجبیل، فلفل سیاه
میوه ها	آلو و آلوچه	عناب، گلنگبین، کندر، عسل، زنیان، زیره، روغن زیتون
	انار شیرین	زنجبیل پرورده، انار ترش
	پرتقال	عسل، گلنگبین
	دارابی	عسل، گلنگبین
	شفتالو	عسل، مربای زنجبیل
	شلیل	عسل، گلنگبین، انیسون، زنیان، مصطکی، روغن زیتون
	کیوی	عسل، گلنگبین
	لیمو شیرین	عسل، گلنگبین
	نارنگی	عسل، گلنگبین
	هلو	عسل، مربای زنجبیل
	آناناس	آب انار، آب لیمو، عسل
گوشت ها	انواع ماهی	پختن با دنبه یا کنجد، زنجبیل، آویشن، عسل، گلنگبین، ادویه گرم
مغز های گیاهی	به دانه	رازیانه، عسل
	تخم کدو	عسل، گلنگبین
	تخم هندوانه	عسل، گلنگبین
	خشخاش	عسل، مصطکی

غذاهائی با مزاج سرد و خشک مخصوص رژیم غذائی دموی ها

دسته غذائی	نوع غذا	مُصلح
لبنیات	قراقروط	انواع فلفل، زیره، سیاه دانه
لبنیات	کشک	گلنگبین، سیر، نعناع خشک، پونه کوهی
توت ها و بذرهای ملین	بارهنگ	عسل، مصطکی
	تمشک	عسل
	شاه توت	عسل، آب انار، انار، اطریفل صغیر
سبزی ها	ترشک	شربت ها، رازیانه، شکر سرخ
	ریباس (ریواس)	شربت عود، انیسون، عسل
	گشنیز	سکنجبین، زرده تخم مرغ با فلفل و نمک، آب مرغ، دارچین
حبوبات	ارزن	عسل
	باقلا خشک	عسل، پوست کندن، جوشاندن در آب و ریختن آب آن پس از پختن، روغن بادام، پونه، مرزه، فلفل، دارچین، آویشن، زیره، گلپر
	برنج	خیساندن در آب و نمک، زعفران، زیره سیاه، شوید
	جو	رازیانه، شیرینی های طبیعی، انسیون، روغن های گیاهی
	ذرت	شیرینی های طبیعی، روغن های گیاهی
	عدس	مرزه، روغن بادام، سرکه، گلپر، پختن با گوشت حیوان جوان، روغن کنجد تازه، پونه، زعفران، روغن گاو
	ماش	خشخاش، زیره، شوید، سکنجبین ساده، گلنگبین
میوه ها	آلبالو	عسل
	ازگیل	انسیون، عسل، عود هندی
	انار ترش	عسل
	بالنگ	عسل، بنفشه، شربت انجیر، شربت خشخاش
	تمر هندی	کتیرا، خشخاش، عناب، بنفشه، لعاب به دانه
	زالزالک	انیسون، عسل، عود هندی
	زرشک	میخک، شکر سرخ و شیرینی های طبیعی
میوه ها	زغال اخته	عسل، گلنگبین
	سنجد	عسل، شکر سرخ
	غوره	گلنگبین، شربت خشخاش، انیسون
	کُنار	سکنجبین، گلنگبین، مصطکی
	گریپ فروت	عسل، گلنگبین
	لیمو عمانی	عسل، گلنگبین
	نارنج	عسل، گلنگبین
	ولیک	عسل، گلنگبین
گوشت ها	بز	نمک، فلفل، پیاز، دارچین، زیره، میخک، بادام، نارگیل، خرما
	قلوه	کباب با روغن زیتون، نمک، فلفل، دارچین، مصطکی، شاه زیره
	سیرابی	گلپر، سرکه، مرزه، زنجبیل، دارچین
ادویه	سماق	انیسون، مصطکی، طبخ با بادمجان
	قهوه	زعفران، گلاب، روغن پسته، زنجبیل
	نشاسته	کرفس، میخک، شیرینی های طبیعی
مغزهای گیاهی	بلوط خوراکی	سکنجبین، عسل
	شاه بلوط	سکنجبین، عسل
	شاه دانه	کتیرا، زرشک
غذاهای فراوری شده	سرکه	شیرینی های طبیعی، روغن بادام شیرین

منابع:

1. ابوعلی سینا، قانون در طب، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی (هه‌ژار)، انتشارات سروش، 1368.

2. ابن ابی اصیبعه، عیون الانباء فی طبقات الاطباء، ج 1، ترجمه سید جعفر غضبان، نشر موسسه تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1386.

3. حکیمی ارزانی، مفرح القلوب، شرح قانونچه.

4. حسین بن عبدالله پورسینا، اشارات و تنبیهات، ترجمه و شرح حسن ملک‌شاهی، ج1، تهران، انتشارات سروش، 1368.

5. جرجانی‌سید اسماعیل، الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه‌، تصحیح و تحقیق دکتر حسن تاج ‌بخش، انتشارات دانشگاه تهران باهمکاری فرهنگستان علوم‌، چاپ اول‌، بهار 1384.

6. عقیلی خراسانی‌محمدحسین، خلاصه الحکمه‌، تصحیح اسماعیل ناظم‌، موسسه احیاء طب طبیعی و موسسه مطالعات تاریخ پزشکی‌، طب اسلامی ‌ومکمل‌، قم‌، انتشارات اسماعیلیان‌، 1386.

7. گیلانی محمد کاظم‌، حفظ‌الصحه ناصری‌، تصحیح دکتر رسول چوپانی‌، طرح احیای میراث مکتوب طب سنتی ‌ایران‌، انتشارات المعی‌، 1387.

8. محمودبن محمدبن عمر چغمینی‌، قانونچه در طب‌، ترجمه دکتر محمدتقی میر‌، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی‌ ایران‌، تهران، 1383.

9. میرزا علی‌خان ناصرالحکما، حفظ صحت‌، تصحیح دکتر ناصر رضایی‌پور و دکتر محسن عابدی‌، طرح احیای میراث مکتوب طب سنتی ‌ایران‌، انتشارات المعی‌، 1387.

10. منتظر رضا، طب اسلامی گنجینه تندرستی، انتشارات نسل نیکان، تهران 1389.

11. دکترمحسن ناصری‌، دکتر حسین رضایی‌زاده‌، دکتر رسول چوپانی‌، دکتر مجید انوشیروانی، مروری بر کلیات طب سنتی ‌ایران (ویرایش دوم)، موسسه نشر شهر، 1388.

12. دکتر مجید انوشیروانی، دانشگاه علوم پزشکی تهران.

13. مقاله مرضیه جباری پزشک، دستیار دکترای تخصصی طب سنتی ایران.

14. مقاله دکتر مهدی فلاح، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.

15. مقاله وحیده حداد، کارشناس ارشد الهیات ـ فلسفه و علوم اسلامی.

16. دکتر روازاده

آموزه‌های شفاهی

استاد عبدالله دده‌‌زاده، جهاد دنشگاهی، دانشگاه تبریز