بسم الله الرحمن الرحیم
به افراد با مزاج سرد و تر توصیه می‌شود زیاد نخوابند، زیرا با خوابیدن زیاد، رطوبت بیشتر می‌شود.
خوابیدن، معادل سکون بدنی- روانی و بیداری، معادل فعالیت بدنی- روانی است، بنابراین انسان هرچه بیشتر بیدار باشد، بدن او بیشتر به سمت گرمی و خشکی میل پیدا می‌کند و رطوبت بدن کاهش می‌یابد. برعکس، هرچه فرد بیشتر بخوابد، رطوبت‌های بدن و همچنین رطوبت مغز بیشتر می‌شود و بدن به سمت سردی گرایش پیدا می‌کند.
اگر به دلایلی، خواب شخص کم شده و بیشتر بیدار باشد (مثلاً به دلیل درگیر شدن در پروژه‌های سنگین کاری یا امتحانات سخت و مهم مانند کنکور و یا به دلیل استرس‌های روحی روانی)، به دلیل متمایل شدن بدن و مغز به سمت گرمی و خشکی در این شرایط، باید:
* غذاهای با مزاج گرم و خشک را مصرف نکنند و یا با احتیاط مصرف نمایند. این غذاها عبارت‌اند از: غذاهای تند با ادویه زیاد (مانند فلفل، زنجفیل و دارچین)، سرخ کردنی‌ها، شوری‌جات، مغزهای پرانرژی (مانند فندق و بادام‌زمینی)، گوشت‌ها و مخصوصاً گوشت پرندگانی چون بلدرچین و سایر مواد گرم و خشک.
* از طرف دیگر این افراد باید خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های با مزاج تا حدودی سرد و رطوبتی مصرف کنند. مثلاً نوشیدن چای دارچین یا چای زعفران برای آنها مناسب نیست.
* کاهو برای این افراد مفید است (سرد و تر و خواب‌آور است). مصرف آب و میوه‌جات و سبزیجات حاوی رطوبت بیشتر (مانند هلو، شلیل، آلو، هندوانه، خیارهای بزرگ با رطوبت بیشتر)، طعم‌های ترش و ملس مانند آلبالو و همچنین لبنیات مانند ماست و دوغ برای این افراد مفید است، زیرا ضمن جلوگیری از گرمی و خشکی بیشتر، باعث القای خواب هم می‌شوند و اثر دوجانبه دارند.
بهتر است انسان وقتی به بستر می‌رود، چند دقیقه روی پهلوی راست بخوابد تا
اگر مواد غذایی در معده وجود دارد به سمت قعر معده جابجا شود و یا وارد روده‌ها گردد و پس از این چند دقیقه، به پهلوی چپ بگردد و در همان حال به خواب برود.
این امر باعث می‌شود کبد که یک عضو پرخون و گرم است، مثل پتویی روی معده
و روده‌های کوچک را بپوشاند و با حرارت خود به عملیات هضم و جذب کمک کند
همچنین به افراد با مزاج سرد و تر توصیه می‌شود زیاد نخوابند، زیرا با خوابیدن زیاد، رطوبت بیشتر می‌شود. این افراد باید از غذاهای سرد و تر به میزان کمتر استفاده کنند تا خوابشان کمتر شده و راحت‌تر از خواب بیدار شوند.
ارتباط زمان غذا و خواب
اکثر موارد ذکرشده در مورد رابطه زمان غذا خوردن با ورزش در اینجا نیز صادق است و بهتر است غذا تقریباً از معده رد شده باشد و بعد شخص بخوابد؛ خوابیدن روی غذا اصلاً توصیه نشده و بسیار مضر است. حداقل 3-2 ساعت باید بین شام و خواب فاصله باشد. خوابیدن طی روز نیز در طب سنتی کلاً توصیه نشده است، مگر برای مزاج‌های گرم، به صورت چرت زدن (خواب کوتاه مدت) و با فاصله زمانی از نهار. پس توصیه می‌شود انسان نه با شکم خالی و گرسنگی بخوابد و نه با شکم پر، زیرا خوابیدن در حالت گرسنگی و با شکم خالی منجر به ضعف و لاغری می‌شود، چون در هنگام خواب، قوای بدن و خون، جهت انجام عملیات هضم و جذب به سمت سیستم گوارش جلب می‌شوند و اگر غذایی در سیستم گوارشی یافت نشود، مواد طبیعی، مخاط و خود سلول‌های بدن و سیستم گوارش به عنوان غذا مصرف می‌شوند. با شکم پر خوابیدن هم باعث انسداد عروق، دیدن خواب بد و کابوس، احساس بختک افتادن روی قفسه سینه، خروپف، سنگینی پس از خواب، خلط ته حلق به هنگام صبح و بوی بد دهان می‌شود.
خوابیدن طی روز نیز در طب سنتی کلاً توصیه نشده است، مگر برای مزاج‌های
گرم، به صورت چرت زدن (خواب کوتاه مدت) و با فاصله زمانی از نهار
بهتر است انسان وقتی به بستر می‌رود، چند دقیقه روی پهلوی راست بخوابد تا اگر مواد غذایی در معده وجود دارد به سمت قعر معده جابجا شود و یا وارد روده‌ها گردد و پس از این چند دقیقه، به پهلوی چپ بگردد و در همان حال به خواب برود. این امر باعث می‌شود کبد که یک عضو پرخون و گرم است، مثل پتویی روی معده و روده‌های کوچک را بپوشاند و با حرارت خود به عملیات هضم و جذب کمک کند. در زمان برخاستن از خواب نیز بهتر است به سمت راست بچرخد، چند دقیقه‌ای در همان وضعیت بماند تا حرکت مواد روده به سمت انتها خوب انجام شود و سپس از بستر بلند شود. یکی از کارهایی که بهتر است انسان در هنگام خواب رعایت کند، این است که به وسیله رواندازی (پتو یا ملحفه)، روی منطقه بالای شکم (معده) را بپوشاند؛ خوابیدن بدون روانداز کلاً خوب نیست، زیرا منطقه شکم در هنگام خواب باید گرم نگه داشته شود تا عملیات هضم به خوبی صورت گیرد.
رفع بی‌خوابی
شیر بادام موجب افزایش رطوبت مغز می‌شود و برای رفع بی‌خوابی مفید است.
برای رفع بی‌خوابی باید مزاج افراد شناسایی شود:
* افرادی هستند که سردی و تری در بدنشان غلبه پیدا کرده است که باید با مواد غذایی مانند چای دارچین، اسطوخودوس، گل‌گاوزبان و بادرنجبویه سردی و تری را از بدن خارج کنند.
* افرادی هستند که گرمی و خشکی در بدنشان غلبه پیدا کرده است که این افراد باید مواد غذایی مرطوب مانند کاهو، مغزهای گیاهی مانند بادام یا گیاهان دارویی مانند گل بنفشه و گل پنیرک را استفاده کنند که موجب کاهش خشکی بدن می‌شود. این گیاهان طبیعت سرد و تر دارند و خشکی را از مغز خارج می‌کنند.
شیر بادام نیز موجب افزایش رطوبت مغز می‌شود و برای رفع بی‌خوابی مفید است؛ زمانی که افراد دچار بی‌خوابی شدند، شب‌هنگام می‌توانند یکی از این مواد رطوبت‌دار را مصرف کنند که موجب آرامش مغز می‌شود و بی‌خوابی برطرف خواهد شد.
در طب سنتی استفاده از شیرهای گیاهی بسیار اهمیت دارد و مصرف این‌گونه شیرها می‌تواند موجب تقویت بدن شود.
شیربادام از مخلوط 21 عدد بادام با 2 تا 3 قاشق غذاخوری عسل و یک لیوان آب در مخلوط‌کن تهیه می‌شود. بادام‌ها باید به خوبی با عسل میکس شود و پس از آن یک تا دو لیوان آب به آن اضافه شود و افراد این مخلوط را در طول یک روز مصرف کنند.
در خواب شبانه فواید عظیمی نهفته است که در خواب روز وجود ندارد
تا به حال با خودتان فکر کرده‌اید چرا به خواب نیاز دارید؟ لابد می‌گویید، خوب معلوم است برای رفع خستگی و تجدید قوا! بله حق با شماست اما این تنها فایده خواب نیست، بلکه خواب تمام اعمال طبیعی بدن از جمله هضم، متابولیسم مواد و دفع مواد زاید بدن را هم تقویت می‌کند و علاوه بر تجدید قوای مغز و اندام‌های دیگر، نقش مهمی در تنظیم فعالیت اعضای بدن دارد.
تحقیقات نشان دادهاند در زمان خواب عمیق بدون رؤیا، در بدن هورمون رشد انسانی ترشح می‌شود. این هورمون موجب تحریک در بازسازی بافتها و تجدید ساخت کبد و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و به تبدیل چربی به قند کمک می‌کند.
خواب شب مهم است
خواب شب هنگام و خواب در طول روز تفاوت بسیار دارند. در خواب شبانه فواید عظیمی نهفته است که در خواب روز وجود ندارد. غدّۀ پینهآل ملاتونین را ترشح می‌کند که تأثیر مستقیمی بر خواب دارد. ترشح این مادّه در تاریکی بیش از ترشح آن در روشنایی است.
به همین علت است که امروزه محققان معتقدند خواب شبانه ناکافی، علاوه بر خواب‌آلودگی در طول روز می‌تواند موجب بیماری‌هایی چون چاقی، سندرم متابولیک، کبد چرب، دیابت، افسردگی و حتی سرطان شود.
کیفیت و تعادل در خواب
تنها کم خوابی نیست که می‌تواند موجب بیماری شود، بلکه زمان، مدت و کیفیت خواب همگی در این قضیه نقش دارند. به طوری که متخصصان معتقدند، لازم است تعادل در خواب و بیداری بر قرار باشد تا فرد سالم بماند.
متاسفانه امروزه کمتر به این مساله توجه می‌شود، بخصوص در تعطیلات اغلب مردم تا دیر وقت بیدارند، مهمانی می‌روند، در خیابان، رستوران‌ها و مغازه‌ها می‌چرخند و گاهی کودکان هم تا چندین ساعت بعد از نیمه شب همراه بزرگترها بیدار می‌نشینند و تلویزیون تماشا می‌کنند. غافل از اینکه با این سبک زندگی زمینه بیماری خود و فرزندانشان را فراهم می‌کنند.
طب سنتی ایران نه تنها برای مدت و زمان خواب بلکه برای شرایط خوابیدن، محیط آن و وضعیت بدن در زمان خواب هم توصیه‌هایی دارد که مختصری از آن را برایتان بازگو می‌کنیم:
بهترین زمان خواب بر اساس دانش کرونوبیولوژی انسانی هنگام دوره تاریکی طبیعت، یعنی از ساعت 10 شب تا سحر( کمی قبل از اذان صبح) است، زیرا چندساعت مانده به نیمه شب، سطح کورتیزول خون افت پیدا می‌کند و اگر در این ساعت به خواب بروید، صبح راحت‌تر و با هوشیاری و نشاط بیشتر از خواب بیدار می‌شوید. دیدن طلوع آفتاب به قدری نشاط آور است که به عنوان روشی برای درمان افسردگی‌ها مطرح شده است. بنابر این سعی کنید شب‌ها قبل از نیمه شب بخوابید و سحرخیز باشید تا کامروا شوید.
طول مدت خواب به طور متوسط بین 6 تا 10 ساعت باید باشد، که البته برای افراد مختلف بسته به سن و مزاج و فصل متفاوت است. اما خواب کمتر یا بیشتر از این حد برای اغلب افراد مضر است. اگر کسی بیش از اندازه بخوابد کم کم بعضی از اعمالش دچار ضعف و اختلال می‌شود. حافظه‌اش افت می‌کند، مزاجش سرد و بیماری‌های مفصلی و بلغمی در او زیاد می‌شود.
لازم است یکی دوساعت بعد از خوردن غذا به رختخواب بروید نه بلافاصله بعد از غذا خوردن، به خصوص اگر ریفلاکس دارید و معده‌تان ترش می‌کند. البته خواب با شکم خالی هم توصیه نمی‌شود، زیرا موجب ضعف و لاغری است.
بهتر است ابتدا برای مدتی به پهلوی راست و سپس به پهلوی چپ بخوابید، سپس دوباره به پهلوی راست برگردید. یادتان باشد خوابیدن به شکم اگر چه به هضم کمک می‌کند اما به علت عوارض دیگر، توصیه نمی‌شود، بهترین وضعیت خوابیدن، خواب به پهلوی راست و چپ به طور متناوب است. به پشت خوابیدن هم اگرچه برای انبیا و اولیا توصیه شده اما برای افراد عادی مضر بوده و می‌تواند موجب ایجاد خلط پشت حلق و درد در ناحیه کمر شود.
در آفتاب و زیر نور مهتاب یا چراغ نخوابید. این کار نه تنها موجب سردرد است؛ بلکه تحقیقات تازه نشان داده خوابیدن زیر نور چراغ می‌تواند باعث اختلال هورمونی و چاق شدن خانم‌ها شود.
تا جایی که می‌توانید از خوابیدن در روز خودداری کنید، به خصوص خواب نزدیک غروب و بین الطلوعین (از طلوع فجر صادق تا طلوع آفتاب)، زیرا در این ساعات هورمون‌های استرس زیاد می‌شوند. متخصصان طب سنتی معتقدند خواب روز برای بیماران مفصلی با سوء مزاج سرد وتر موجب شدت بیماری، افزایش وزن و احساس کسالت می‌شود.
محل خواب باید تمیز و نرم باشد؛ بوی بدی نداشته باشد؛ امن باشد؛ عاری از حیوانات موذی باشد؛ محل خواب هر شخص باید بر حسب مزاج وی، دمای مناسبی داشته باشد؛ فرش یا تخت و لباس خواب باید بر حسب مزاج شخص و فصل تنظیم شود؛ مثلاً، در گرما و گرممزاجان از کتان و در سرما و افراد سرد مزاج از پنبه و حریر حلاجیشده باشد. خواب بر زمین سرد و نمناک مناسب نیست و موجب بیحسی بدن، سستی و درد کمر می‌شود.
اتاق خواب باید دارای تهویۀ مناسب و رطوبت کافی باشد؛ خشکی بیش از حد هوای اتاق مانع خواب مناسب می‌شود.
بهتر است رختخواب فقط محل خواب و استراحت باشد بنابراین از مطالعه، تماشای تلویزیون یا غذا خوردن در آن پرهیز کنید.
در هنگام خواب حتماً از روانداز استفاده كنید؛ زیرا نياز به پوشش در هنگام خواب در هر فصلی كه باشد، از هنگام بيداری بیشتر است.
یکی از دلایل بی خوابی رختخواب کثیف می باشد
غذاهای مفید برای بی‌خوابی
10-12 عدد بادام را خیس کنید و سپس پوست کنده و رنده کنید و با شیر بز به شکل حریره بادام درست کنید و چندبار در روز میل کنید. این غذا حتی می‌تواند شام خوبی برای شما باشد. روزی 21-30 عدد مویز به عنوان میان وعده نوش جان کنید. عصرها فالوده سیب بخورید. یکی دو عدد سیب را رنده کرده و با کمی گلاب یا بید مشک و یک قاشق عسل یا شکر مخلوط کنید. فالوده سیب خواص زیادی دارد که یکی از آنها کمک به ایجاد آرامش و رفع بی‌خوابی است. کاهوی تازه با سکنجبین شیرین و کمی دارچین هم از خوراکی‌های خوب است که از قدیم برای رفع بی‌خوابی توصیه شده است. غذای دیگری که مناسب شام است سوپ جو با گشنیز و اسفناج و شوید تازه است. بهتر است در این سوپ از گوشت پرندگان کوچک استفاده کنید.
درمان‌های گیاهی برای خواب خوب
برای اینکه شب خواب راحتی داشته باشید، دست کم روزی 15 دقیقه ورزش یا پیاده‌روی تند داشته باشید. شب‌ها با آب نیم گرم دوش بگیرید سپس نیم تا یک ساعت استراحت کنید و شام سبک میل کنید و قبل از خواب همسرتان خواهش کنید بدن و پشت شما را آرام و ملایم ماساژ دهد. اگر همسرتان خسته است یا حوصله ندارد، می‌توانید روغن بنفشه، نیلوفر، بادام، کدو و گل سرخ تازه را روی پیشانی و پشت گوش و داخل پره‌های بینی بمالید. پاشویه با جوشانده بنفشه، گل سرخ ، تخم کاهوی کوبیده و گشنیز به مدت 20 دقیقه تا زانو به شما کمک می‌کند راحت‌تر به خواب بروید. یادتان باشد که اتاق خواب شما باید کاملا تاریک و بی‌صدا و رختخوابتان نرم و راحت باشد. از چراغ خواب استفاده نکنید و دمای اتاق را معتدل نگه دارید.
نوشیدنی‌های مفید برای بی خوابی
یک سوم لیوان آب کاهو را با دو سوم لیوان آب سیب و یک قاشق مربا خوری آب لیموی ترش تازه مخلوط کنید و روزی 3 بار میل کنید.
ماءالشعیر طبی درست کنید. یک پیمانه جو را در 14 لیوان آب بجوشانید و کف آن را بعد از چند جوش خالی کنید و دوباره تا 14 برابر آب بریزید و بگذارید آرام با حرارت ملایم بجوشد تا جوها شکفته شوند. قبل از سرد شدن آن را صاف کنید و آب آن را در یخچال نگه دارید و روزی 3 لیوان میل کنید.
آب انار شیرین با گلاب و شربت گلاب در طول روز به رفع بی خوابی کمک می کنند. به جای چای به خصوص در ساعات آخر شب از شربت گلاب و بهار نارنج و بید مشک با شکر یا عسل میل کنید.
جوشانده مخلوط یک قاشق چای‌خوری گل گاو زبان، بادرنجبویه، سنبل الطیب با کمی لیمو عمانی و نبات برای بی‌خوابی مفید است؛ اما زیاده‌روی در مصرف این دم نوش‌ها برای خانمهای باردار ممکن است مضر باشد و بهتر است تنها با توصیه پزشک و در حد کم مصرف شود. در عوض می‌توانید از بوییدن گلاب، بید مشک و ریحان و نیلوفر یا ترکیب آنها کمک بگیرید که برای بارداری شما خطری ایجاد نکند. این عطرها را کنار تخت خود بگذارید تا بوی آن به مشام شما برسد. بوییدن این عطرها در طول روز هم به آرامش شما و بهبود خواب شب شما کمک می‌کند.
ارتباط غذا با خواب وببداری
