به نام خدا
فشارخون یکی از علائم اصلی حیات است، هنگامی‌که سرخرگ‌های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریک‌تر شوند، فشارخون بالا می‌رود.
فشارخون بالا گاهی کشنده خاموش نامیده می‌شود، زیرا تا مراحل انتهایی اکثراً هیچ علامتی ندارد.
فشارخون به‌طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی که دچار بیماری فشارخون بالا است، به هنگام استراحت نیز فشارخونش بالاتر از حد طبیعی است.
اندازه‌گیری فشارخون
اصولاً فشارخون در بخش‌های مختلف سیستم گردش خون متفاوت است ولی در اندازه‌گیری، فشارخون به دو نوع فشارخون سیستولی و دیاستولی مجزا می‌شود.
فشارخون سیستولی معمولاً به فشارخونی که در سرخرگ‌ها است گفته می‌شود و فشارخون دیاستولی به فشارخون ورید گفته می‌شود. معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشارخون به‌وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشارخون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. فشارخون طبیعی بر اساس قرارداد برای فشارخون سیستولی پائین تراز 120 میلی‌متر جیوه و برای فشارخون دیاستولی پائین تراز 80میلی‌لیتر جیوه است. شیوع فشارخون بالا در جوامع گوناگون متفاوت است.
فشارخون بالا در چه کسانی دیده می‌شود؟
فشارخون بالا خصوصاً در افراد مسن بسیار شایع است. تقریباً در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشارخون بالا رنج می‌برند. فشارخون در سنین پایین، در مردان شایع‌تر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. به‌طورکلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می‌یابد.
علل ایجاد فشارخون بالا
علل بروز این بیماری هنوز به‌طور کامل شناخته‌نشده است ولی برخی عوامل فرد را مستعد ابتلا به فشارخون می‌کنند ازجمله:
- سن بالای 60 سال با افزایش سن احتمال بروز فشارخون افزایش می‌یابد
- چاقی و اضافه‌وزن
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- رژیم غذایی حاوی نمک زیاد یا چربی اشباع‌شده و عدم مصرف میوه و سبزی
- کم‌تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی
- استرس
- عوامل ژنتیکی، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشارخون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشارخون بیشتر است.
- مصرف قرص‌های ضد حاملگی ، استروییدها و بعضی از انواع داروهای مهارکننده اشتها
- پشت‌میزنشینی
- نژاد: سفیدپوستان و نژاد هندواروپایی بیشتر دچار افزایش فشارخون می‌شوند.
پیشگیری از بیماری فشارخون
- کنترل وزن، کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزن برای کنترل فشارخون مفید است
- انجام ورزش مرتب، 30 دقیقه ورزش در هرروز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است
- کم کردن مصرف نمک و غذاهای پرچرب
- داشتن رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات، لبنیات کم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشکبار استفاده کنید.
- عدم مصرف سیگار و مشروبات الکلی
- اندازه‌گیری فشارخون حداقل هر شش ماه یک‌بار
- زنان باردار باید مرتب برای معاینه پیش از زایمان به پایگاه‌های بهداشتی درمان و خانه بهداشت مراجعه کنند تا کارشناسان بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به‌موقع کنترل کنند.
- در خانم‌هایی که قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند باید فشارخون خود را مرتب کنترل نمایند
- پرهیز از مصرف سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده‌های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم و همچنین پرهیز از سبزی‌های کنسروشده در آب‌نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور.
- مواد حاوی کافئین از قبیل قهوه، چای، نوشابه‌های کولا و شکلات، سبب افزایش فشارخون می‌شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.
- اجتناب از مصرف غذاهای سرخ‌کرده یا غذاهایی که در درجه‌ی حرارت‌های بسیار بالا و یا با مدت‌زمان طولانی تهیه می‌شوند و عدم استفاده‌ی چندباره از روغن‌های آشپزی.
- استفاده از گوشت سفید به‌جای گوشت‌های قرمز.
- کنترل استرس، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشارخون که بسیار سریع هم عمل می‌کند، استرس و عصبانیت است.
- استراحت به میزان کافی. زیرا کار کردن بی‌وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی فرد وارد خواهد کرد.
- انجام ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری برای پایین آوردن فشارخون مفید هستند بنابراین حداقل 3 بار در هفته و هر بار حداقل 30 دقیقه باید ورزش کرد
عوارض فشارخون بالا
سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب و ورم ریه، نارسایی کلیه و آسیب چشمی و مشکل بینایی از عوارض اصلی فشارخون بالا هستند.
بر اساس گزارش دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، هرچه فشارخون بالاتر باشد، میزان امید به زندگی پایین‌تر خواهد بود
